طرح ارزیابی قاریان کارکرد واقعی نیافت

علی قاسم‌آبادی، مدرس و قاری ممتاز قرآن در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) با اشاره به نقش مؤثر پیشکسوتان در پیشرفت‌های حاصل شده در فعالیت‌های قرآنی بیان کرد: متولد قبل از انقلاب، اما رشد یافته بعد از انقلاب هستم، پیشرفت‌ها و میزان تأثیرگذاری اساتید پیشکسوت نسبت به سال‌های دهه پنجاه غیر قابل مقایسه است. در مدرسه یک‌سری آموزش‌های ابتدایی برای قرآن وجود داشت و ما هم از این طریق به اساتید پیشکسوت معرفی شدیم و آنها هم بدون هیچ چشم‌داشتی به شاگردپروری می‌پرداختند، در همان دوران و ایام ماه مبارک رمضان اساتید بعضاً تا هنگام سحر می‌نشستند و کارشان هم آموزش دادن قرآن بود و علت رشد این تعداد قاری و حافظ در کشور، حاصل زحمات پیشکسوتان بوده است.
قاسم‌آبادی افزود: در سال‌های اخیر، مؤسساتی برای فعالیت تأسیس شده‌اند، اما پشتوانه اصلی آنها هم اساتید پیشکسوت هستند و در یک کلام، نقش این پیشکسوتان بعد از انقلاب، بی بدیل است. قاریان جوان هم تمام علاقه و همتشان این بوده که در جلسات اساتید پیشکسوت حضور پیدا کنند و به یک معنا، جوانان، اساتید قرآنی را پدر معنوی خودشان می‌دانند. تلمذ کردن و حضور در جلسات این اساتید، انرژی‌بخش است و نقشه راهی را ترسیم می‌کند، همچنین این اساتید در بحث‌های تربیتی و اخلاقی هم حرف برای گفتن دارند و می‌توان از آنها استفاده کرد.
وی در مورد نقش جلسات قرآن تصریح کرد: جلسات خانگی و مساجد، خروجی زیادی داشته‌اند، در استان‌ تهران و سایر شهرهای بزرگ به خاطر مشکلاتی نظیر آپارتمان نشینی و ... جلسات خانگی کمتر شده‌اند، اما جلساتی که در مساجد برگزار می‌شوند، تعدادشان زیاد است، لذا نهاد اولیه‌ای که نوجوانان تا بزرگسالان می‌توانند از آن استفاده کنند، مساجد هستند. اما معلوم نیست، دقیقاً کدام نهاد می‌خواهد این جلسات را حمایت کند.
تا رسیدن به نقطه ایده آل فاصله داریم
این قاری ممتاز قرآن در مورد وضعیت حمایت نهادهای قرآنی افزود: نهادهای قرآنی در اجرای وظیفه خودشان در بروکراسی اداری و یا حتی در دور باطل گرفتار شده‌اند، و آنچنان که باید، نتوانسته‌اند جایگاه واقعی خودشان را پیدا کنند، همه در حال زحمت کشیدن هستند و در پی زیر سؤال بردن زحمت کسی نیستیم، اما تا رسیدن به نقطه ایده آل فاصله داریم. قاریان جوان، خواسته‌های زیادی دارند و این بدان معناست که نهادهای قرآنی وظایفشان را به درستی انجام نداده‌اند.
قرآن در اولویت نیست
وی بیان کرد: باید مسئولان فرهنگی به این درک برسند که فعالیت‌های قرآنی، جایگاه خاصی در جامعه دارد، یعنی اگر ما قرآن را مِنهای فرهنگمان کنیم، چیزی از آن باقی نمی‌ماند چنان که مسائل فرهنگی، عقیدتی و ... در جامعه همه منشعب از قرآن است و جلوه قرآن هم در خواندن آن است. رهبر معظم انقلاب هم می‌فرمایند: گام اول برای آشنایی قرآن، خواندن آن است. یکسری هستند که قرآن را بهتر می‌خوانند و باید از این افراد حمایت شود. جایگاه فعالیت‌های قرآنی هنوز بین مسئولان جانیفتاده و نمی‌دانند که این کار از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و متأسفانه قرآن در اولویت کارها نیست که اگر در اولویت قرار بگیرد وضعیت تغییر خواهد کرد. در اولویت قرار گرفتن فعالیت‌های قرآنی هم به معنای حمایت از قاریان جوان است. بازوی اجرایی کار قرآنی، فعالان قرآنی هستند.
قاسم آبادی گفت: پیشنهادی که برای قاریان و حافظان دارم این است که منتظر پول نباشند همانطور که خداوند در آیه 57 سوره فرقان فرمود: «قُلْ مَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ مِنْ أَجْرٍ إِلَّا مَنْ شَاءَ أَنْ يَتَّخِذَ إِلَى رَبِّهِ سَبِيلًا؛ بگو بر اين [رسالت] اجرى از شما طلب نمى ‏كنم، جز اينكه هركس بخواهد راهى به سوى پروردگارش[در پيش] گيرد»، اجر این کار یعنی اینکه یک خانواده را در مسیر قرآن قرار دهیم، همچنین قاریان قرآن، منتظر بودجه و حمایت مالی این چنینی نباشند.
برپایی کرسی تلاوت به صورت خودجوش
وی افزود: همه قاریان جوان از این گلایه دارند که کرسی تلاوت در اختیارشان قرار نمی‌گیرد، نباید منتظر باشند که نهادهای قرآنی برای آنها کرسی تلاوت ایجاد کنند، بالأخره در آن محلی که سکونت دارند نماز جماعت برگزار می‌شود و قاریان هم باید با تعامل با مسئولان فرهنگی مسجد در آن مسجد، کرسی تلاوت راه‌اندازی کنند. این کار هیچ هزینه ای هم به دنبال نخواهد داشت.
اجر قاریان با خداوند است
قاسم‌آبادی در مورد حق الزحمه قاریان تصریح کرد: این اواخر، بحث حق الزحمه قاریان مطرح شده هم‌چنین در دوران گذشته پزشکان هم حق الزحمه نمی‌گرفتند و به آن حق القدم می‌گفتند. وظیفه قاری تزریق آرامش در جامعه است و روی انجام این وظیفه نباید اسم حق الزحمه یا هر اسم دیگری را گذاشت، کار قاری ارزشمندتر از این مسائل است که روی آن بتوان قیمت گذاشت، لذا قاریان به دنبال حق القدم و ... نباشند و بدانند که اجر این کار با خداوند است.
وی بیان کرد: یکی از مشکلات عمده این است که همه نهادها برای قاریان تصمیم گیری می‌کنند به غیر از خودشان، اتحادیه یا مجموعه‌ای باید تشکیل شود که همه قاریان و حافظان در آن جمع شوند و اساسنامه‌ای تنظیم شود و اساتید و بزرگان جامعه قرآنی برای مدیریت این کار انتخاب شوند تا در تصمیم‌گیری‌های قرآنی کشور دخیل شوند. در این چند سال، زیاد دچار آزمون و خطا بوده‌ایم و یک طرحی می‌دهیم بعد می‌بینیم کلی نقص در آن وجود دارد. اگر اتحادیه‌ای متشکل از قراء و حفاظ تشکیل شود خیلی از مشکلات حل می‌شود. متأسفانه پیشنهاد زیاد است، اما این که چه کسی می‌خواهد آن را عملی کند خدا می‌داند، در نتیجه این پیشنهادات معمولاً عملی نمی‌شوند.
قاسم آبادی در مورد مسابقات قرآن تصریح کرد: مسابقات هم جزء مشکلات است و در عین این که می‌خواهد یک جَوی را ایجاد کند در این کار ناموفق بوده است، بنده موافق مسابقه هستم اما مسابقات هم در یک سقف سنی مناسب است، چرا باید قاری خوبی داشته باشیم که در حال حاضر و در سن 41 سالگی در مسابقات شرکت کند؟
وی افزود: این یعنی یا قاری ما به درک خوبی نرسیده که در مسابقه شرکت می‌کند یا اینکه نهادهای قرآنی کارشان را خوب انجام نداده‌اند و این قاری، مجبور است در مسابقات شرکت کند، البته مورد دوم صحیح است و نهادهای قرآنی کارشان را خوب انجام نداده‌اند و مسابقات باید نهایتاً تا سن 25 سالگی باشد و افرادی که سنشان بیش از این است باید از فضای دیگری برای نشان دادن آنها استفاده کرد.
هیچ کس حاضر به حل کردن مشکلات نیست
قاسم آبادی بیان کرد: روند مسابقات به این شکل است که از تمام قاریان یک عده به مرحله استانی می‌روند و پس از آن با ریزش‌هایی که شاهد هستیم، تعداد دیگری به مرحله کشوری و در نهایت با حدود 40 تا 50 ریزش یک نفر در این مرحله اول می‌شود، بنا را اینطور می‌گذاریم که نماینده دوم در مالزی هم اول شود، نتیجه این می‌شود که در سال، دو نفر بیشتر شناخته نمی‌شوند، لذا خروجی مسابقات در سال، اندک و منجر به قاری‌سوزی می‌شود. این خاصیت مسابقه است و چندین سال است که این مشکلات گفته می‌شود، اما یک نفر پیدا نمی‌شود آن را حل کند.
وی افزود: در یک بازه زمانی 10 ساله از این تعداد قاری در سطح کشور اگر مسابقات مالزی را هم در نظر بگیریم که سه سال در میان، یک نفر در آنجا اول شود، نهایتاً در یک دهه، 13 قاری را می‌توانیم بلد کنیم، با این وضعیت بقیه قاریان باید چه اقدامی انجام دهند؟ آیا باید به آنها بگوییم قرآن نخوانید؟ آیا باید بگوییم قرآن بخوانید، اما امتیازات برای قاری بین‌المللی است؟
قاری ممتاز قرآن بیان کرد: تصمیم می‌گیرند که در مسابقات سراسری رتبه بندی به صورت ممتاز و عالی باشد و برای این افراد، تسهیلاتی در نظر گرفته می‌شود، اما هیچ یک از تسهیلات که در نظر گرفته شده اجرای نمی‌شود و فقط قاری یک عنوان تشریفاتی را یدک می‌کشد.
وی در مورد ارزیابی قاریان برای اعزام به مسابقات بین‌اللملی گفت: این شیوه ارزیابی که امسال رخ داد، خیلی‌ها به آن نقد داشتند، البته برخی نقدها هم بی ربط بوده چنان که برخی بگویند نمی‌دانستیم که این شیوه به این شکل اجرا می‌شود و ... حرف خوبی نیست و جامعه قرآنی هم این را حرف را نمی‌پذیرد، اما این که در یک مسابقات نفرات برتر شناخته شوند و پس از آن دوره ارزیابی برگزار شود، باید بین این دو تناسب وجود داشته باشد، شیوه ارزیابی خوب است اما تکلیف مسابقه چه می‌شود؟ حداقل می‌توانند در مسابقات بدون اینکه نام برترین‌ها برده شود اسم 10 نفر را به عنوان نفرات برتر معرفی کنند و این 10 نفر را به دوره ارزیابی دعوت کنند.
طرح ارزیابی قاریان به کارکرد واقعی خودش نرسید
قاسم آبادی تصریح کرد: طرح ارزیابی قاریان هم به کارکرد واقعی خودش نرسیده است، کرسی‌های تلاوت و ... دست افرادی است که عنوان بین المللی دارند و از قاریانی که رتبه ندارند یا اصلاً استفاده نمی‌شود یا بسیار محدود است، اما معلوم نیست چه کسی می‌خواهد مشکلات را حل کند. جوان‌هایی که سنشان بالای 25 سال است همه سر خورده و ناراحت هستند.
وی افزود: طرح ارزیابی چقدر جدی گرفته شده است؟ هشت نفر در طرح ارزیابی مدرک درجه دو گرفته‌اند، خود شورای عالی قرآن یک سری امتیازات مانند اعزام به تبلیغ و استفاده در کرسی‌های تلاوت برای آنها در نظر گرفته است، اما شورای عالی قرآن چقدر از این ظرفیت می‌تواند استفاده کند؟ سالی چند نفر برای تبلیغ اعزام می‌شوند؟ ضمن اینکه اساتید هم حضور دارند در نتیجه ظرفیت‌ها بسیار محدود است.
قاری ممتاز قرآن گقت: صداوسیما، مجموعه‌ای است که می‌تواند از ظرفیت‌های موجود استفاده کند، خیلی از قاریان درجه دو، سطح تلاوتشان بسیار خوب و تاثیرگذار است و از طرف آنها قول می‌دهم که در رادیو و تلویزیون بتوانند قرائت خوبی ارائه کنند، هزینه‌ای هم ندارد، اما در عین حال دیده می‌شوند. هدف از قرآن خواندن، تأثیر گذاشتن روی جامعه است و هرچه قدر این جامعه گسترده تر باشد، تاثیرگذاری هم بیشتر خواهد بود.
وی افزود: در بحث آموزش‌های تخصصی مانند صوت، لحن و تجوید قاطعانه می‌گویم هیچ مشکلی نداریم، در این زمینه موارد و ابراز لازم را دارا هستیم، همه اساتید خوب هستند، اما بالاخره قاریان هم نیازمند دریافت مطالب اخلاقی هستند، یک مؤسسه‌ای کارگاه آموزشی می‌گذارد و استاد صوت و لحن و .. دعوت می‌کند، اما کنار اینها یک استاد برای مباحث اخلاقی دعوت نمی‌کند که حداقل یک ساعت در مورد مفاهیم صحبت کند در نتیجه این مسأله حلقه مفقوده فعالیت‌های قرآنی است.
قاسم آبادی در مورد دعوت از قاریان مصری گفت: کشور مصر قاریان خوبی مانند مصطفی اسماعیل، منشاوی و حصان داشته و مثل اینها را نخواهیم داشت هم چنین از کشور مصر اگر قاریانی به ایران دعوت شوند، خوب است اما به خاطر این که فعلاً در مصر قاریان خوش خوان کم شده‌اند و در چند سال اخیر، قاریانی از مصر دعوت شده اند که سطح قرائتشان از قاریان درجه سه ما هم پایین‌تر بوده است در نتیجه در حال حاضر دعوت از آنها مطلوب نیست، چنان که اساتید به این مسئله اذعان دارند.
وی افزود: اگر دعوتی می‌خواهد انجام شود قاریانی دعوت شوند که به لحاظ فنی تاثیرگذار هستند، هم‌چنین برای آموزش هم به آنها نیازی نداریم، چندی قبل یک قاری مصری میهمان نشست تخصصی قاریان در ایران بود و همه افراد اذعان کردند که مدرس ایرانی خودمان به مراتب بهتر از این استاد مصری است.
قاری ممتاز قرآن بیان کرد: فعالیت‌های قرآنی بین نهادها، تقسیم شده به صورتی که برگزاری مسابقات برعهده سازمان اوقاف، ارزیابی قاریان برعهده شورای عالی قرآن و ارزیابی حفاظ بر عهده سازمان دارالقرآن است، هر کدام از اینها باید به نحو احسن کارشان را انجام دهند، اما مرکز مدیریت فعالیت‌های قرآنی شورای توسعه فرهنگ قرآنی است که باید تصمیماتی که قابلیت اجرایی شدن داشته باشند، بگیرند.