سستی در ارائه مدل تنظیم روابط جامعه مسلمین، خدمت به تکفیریان است
گروه اندیشه: به گفته مبلغی، سستی و کاهلی در تبیین مدلی از روابط فی مابین اعضای جامعه اسلامی، نوعی خدمت به گروه‌های متعصبی است که ضمن ایجاد تقابل میان گروه‌های اسلامی، فضاهای خالی را در دست می‌گیرند.
حجت‌الاسلام و المسلمین احمد مبلغی، رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، به بیان نکاتی درباره برخی از جوانب برآمدن و فعالیت‌های گروه‌های تکفیری معاصر پرداخت.
وی در بخش نخست این گفت‌وگو با تأکید بر ضرورت انجام مطالعات تاریخی و اجتماعی در مورد جریان‌های تکفیری، آن‌ها را محصول یک شرایط فکری اجتماعی دانست و خود در مقام چنین تحلیلی از نقش گروه‌های شبه‌تکفیری در این زمینه سخن گفت.
بخش نخست این گفت‌وگو را در اینجا بخوانید!
مبلغی یکی از ریشه‌های بزرگ فعالیت تکفیریان و پدیده تکفیر و تکفیری را وجود گروه‌های شبه‌تکفیری دانست و گفت: گروه‌های شبه‌تکفیری گروه‌هایی هستند که رسماً داخل در تکفیریان نیستند، آن‌ها رسماً شعار تکفیر و عمل تکفیر را سر نمی‌دهند یا مرتکب نمی‌شوند، اما به رفتارهایی دست می‌زنند که این رفتارها شبه‌تکفیر و مقدمه تکفیر است. شمار گروه‌های شبه‌تکفیری بسیار زیادتر از گروه‌های تکفیری است و در همه جا هم هستند و متأسفانه بدون این که خود بخواهند و گاهی هم بعضی از آن‌ها می‌خواهند و هیزم آتش تکفیریان را فراهم می‌آورند؛ وگرنه تکفیریان در اساس جمعیتی نیستند و جاذبه‌ای ندارند که بخواهند جامعه را به دست بیاورند.
به بیان مبلغی گروه‌های شبه‌تکفیری دارای سه ویژگی تضلیل و گمراه معرفی کردن دیگران، حرمت‌شکنی مقدسات و تعصب‌ورزی طائفه‌ای و مذهبی هستند که مقدمه و زمینه‌ساز فعالیت‌های تکفیری است.
فقدان الگوی ارتباطی اعضای جامعه اسلامی؛ مجال فعالیت تکفیریان
وی در ادامه این گفت‌وگو به عامل دیگری برای ظهور و بروز تکفیری پرداخت و گفت: اگر جامعه از حیث روابط فاقد یک الگوی مشخص، شفاف و قابل پیگری باشد و در فقدان و خلأ یک مدل روابط فی مابین اعضای خود به سر ببرد، این شرایط دچار خلأ شده مورد استفاده تکفیریان قرار می‌گیرد و آن‌ها عملاً آن مدل و الگوی جبهه‌بندی مسلمانان در قبال یکدیگر را با اعمال خود، با ایجاد مسائل پرمخاطره و با کشاندن جامعه به سوی صف‌بندی در برابر یکدیگر می‌کشانند و عملاً با این‌که فاقد اندیشه و فکر هستند، اما یک مدل کاذب به نزاع‌کشاننده مسلمانان را در این فضای خالی و خلأ ایجاد می‌کنند.
سستی و کاهلی در ارائه مدل تنظیم‌کننده روابط، خدمت به تکفیریان و گروه‌های متعصب است
رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی افزود: علمای شیعه و سنی اگر به فکر تببین و تعریف یک مدل برای تنظیم روابط خود نباشند، با شانه خالی کردن و با ترک کردن میدان و عدم ارائه مدل تنظیم‌کننده روابط عملاً به تکفیریان خدمت کرده‌اند و تکفیریان را در پر کردن این فضای خالی و خلأ توفیق بخشیده، یعنی زمینه و فرصت، بخشیده‌اند.
مبلغی تصریح کرد: امروزه وقتی است که سکوت کردن و مطالعه نکردن و تأمل نکردن و سستی و کاهلی کردن در ارائه و تبیین یک مدل، به هر دلیل، در واقع یک نوع خدمت کردن به انسان‌ها و گروه‌های متعصب و متطرف و تندروی است که می‌آیند و فضای برزخی و فضاهای خالی و خلأ را با رقابت‌ها و مقابله‌هایی که بین مذاهب و یا گروه‌های اسلامی و امت ایجاد می‌کنند، در دست می‌گیرند.
رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی گفت: لذا حوزه‌های علمیه از شیعه و مدارس و مراکز علمی از اهل سنت باید قبل از هر چیز و مهم‌تر از هر چیز و به صورتی فوری و فوتی دست به کار ارائه مدل تنظیم روابط بشوند. این یک ریشه اجتماعی است و نمی‌توان با تنبلی و کاهلی و صرفاً شعار وحدت اسلامی، وحدت اسلامی را ایجاد کرد.
علما به جای بیان دوباره حرفی صدها هزار بار تکرار شده، مدل ارائه کنند!
وی با بیان این که وحدت اسلامی نیازمند یک الگو و مدل کامل است و با ابراز تأسف از تأکید همواره بر یک تعریف از وحدت و تکرار همواره آن، عنوان کرد: ما متأسفانه عادت کرده‌ایم در بیان مدل وحدت اسلامی فقط یک جمله را هزار بار تکرار می‌کنیم که مقصود از وحدت اسلامی این نیست که مذاهب الغا بشوند. خب الان دیگر کسی تصور نمی‌کند که وحدت به معنای الغای مذاهب است. این حرف هزار بار تکرار شده و امروزه هیچ دردی را دوا نمی‌کند. علما و کسانی که دلسوز وحدت هستند، به جای این که این حرف صدها هزاربار تکرار شده را بزنند باید بیایند و مدل ارائه کنند.
مبلغی ادامه داد: برای مثال باید بگویند که اسلام برای اختلاف فکری شیعه و سنی چه مدلی را تنظیم کرده است که به تنش نینجامد. اسلام برای تعامل و همگرایی و و تبادل امکانات فی ما بین اجزاء امت چه مدلی را از حیث اقتصادی و از حیث فرهنگی ارائه کرده است، اسلام برای همزیستی چه مدلی را ارائه کرده است. این‌ها را هم باید با توجه به تاریخ اسلام و با توجه به مصادر اسلامی ارائه کنند. تا مادامی که فضای ارتباط از حیث نظری و فکری مشوش است و نمی‌دانیم چگونه و بر اساس چه چارچوبی تنظیم روابط کنیم فضا را به انسان‌های جاهل می‌دهیم تا آن‌ها به ذوق و سلیقه کاذب خود مدلی را ارائه کنند یا مدلی را عملاً با رفتارهای خشن خود محقق کنند.
وحدت اسلامی هزینه‌ای برای هیچ یک از طرفین ندارد
وی خاطرنشان کرد: هزینه نپرداختن برای مدل تنظیم‌کننده روابط خیلی بزرگتر است از این که احیاناً بعضی از علما از دو طرف خیال می‌کنند که اگر بیایند و مدلی را ارائه کنند ضربه‌ای را به دولت متبوع خود وارد کرده‌اند. چه ضربه‌ای به مذهب وارد می‌شود!؟ مذهب اگر بتواند تعاطی کند، تبادل کند، جایگاه مستقر و تثبیت شده خود را پیدا کند، جایگاهی را که تنشی با دیگری ایجاد نکند و در عین حال بتواند اندیشه‌های قدرتمند خودش را در اختصاصات برای اتباع خودش دنبال کند، و در ارتباط با مشترکات هم تعامل کند، در چنین حالتی اصلاً وحدت اسلامی هزینه‌ای برای هیچ یک از دو مذهب شیعه و سنی ندارد و بلکه هر آن چه که دارد خدمتی است و فایده‌ای است برای اسلام و برای همه مذاهب و امت اسلامی؛ هر مذهبی هم کار خودش را می‌کند.
دولت‌های اسلامی خطوط قرمز سیاسی را تبیین کنند/ ضرورت تقریب سیاسی دولت‌ها
رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی با اشاره به یکی دیگر از ریشه‌های فعالیت تکفریان، تکیه آن‌ها به برخی سیاست‌ها و حرکت‌های سیاسی را در فعالیت آن‌ها مؤثر دانست و گفت: در این زمینه بهترین راه آن است که دولت‌های اسلامی خطوط قرمز سیاسی را تبیین کنند یا در سازمان تعاون اسلامی یا هر جای دیگر که سیاست‌های دولت‌ها تعیین می‌شود سعی شود که به نتایجی برسند. اگر چه گاهی دولت‌ها در زمینه‌هایی با هم تقابل دارند اما یک نوع وحدت سیاسی یا به عبارت دیگر تقریب سیاسی باید ایجاد شود؛ ولو در یک بخش‌هایی و در یک قسمت‌هایی، ولو با تبیین خط قرمزهایی دیپلماتیک.
دیپلماسی به سمت مشترکات می‌رود/ لزوم تدوین دیپلماسی کشورهای اسلامی بر اساس قدر متیقن مصالح مشترک
مبلغی ادامه داد: دیپلماسی کشورهای اسلامی باید به سمت تثبیت و جا انداختن این اندیشه باشد که ما در هر زمینه و در زمینه‌های بسیاری هم که با هم اختلاف داریم ولی باید یک مصالح کلی را که مشترکات فی مابین ماست برای امت اسلامی در نظر بگیریم. اگر ما مصالح را تفکیک کنیم و بخشی از مصالح را به نام قدر متیقن بگیریم، کشورهای اسلامی می‌توانند یک تقریب سیاسی را ولو در یک سطحی از سطوح ایجاد کنند و به گونه‌ای نباشد که تکفیری‌ها بتوانند از این فضا استفاده کنند. به ویژه آن که تکفیری‌های تروریست خطری برای همه منطقه هستند.
وی افزود: اگر ما این مسئله را به عنوان یک نقطه شروع و به عنوان یک نقطه آغازین مورد سرمایه‌گذاری سیاسی و دیپلماسی قرار بدهیم و به این سمت برویم قطعاً نتایجی را در بر دارد؛ ولو این که کشورهای اسلامی در زمینه‌های مختلف با همدیگر اختلاف دارند، ولی با توجه به این که دیپلماسی به سمت مشترکات و به سمت موارد اتفاق می‌رود، این یک امر شدنی است و نباید تصور کرد که امری ناشدنی است. نمی‌خواهم بگویم که یک تقریب سیاسی به نفع اسلام در همه جهت‌ها رخ می‌دهد اما در یک سطحی رخ می‌دهد.
