داعش چگونه به اسطوره‌‌ای مدرن بدل می‌شود؟
گروه اندیشه: محمدرضا کلاهی در نشست «فرایندهای تاریخزدایی و زمینهزدایی در ساخت یک اسطوره» داعش را به عنوان نمونه موردیِ یک «اسطوره» مدرن معرفی کرد و به مقایسه دیدگاه توماس فریدمن و علی الجابری در خصوص داعش پرداخت.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) بیست و ششمین نشست از سلسله نشست‌های پژوهشکده مطالعات فرهنگی روایت با موضوع «فرایندهای تاریخزدایی و زمینهزدایی در ساخت یک اسطوره: داعش» با سخنرانی محمدرضا کلاهی، عضو هیئت علمی پژوهشکده فرهنگ، هنر و معماری جهاد دانشگاهی یکشنبه 18 مرداد ماه ساعت17 در محل پژوهشکده مطالعات فرهنگی روایت برگزار شد.
محمدرضا کلاهی در این جلسه، مطالعات اخیر خود درباره «اسطوره‌‌سازی از داعش» را با رویکرد مطالعات فرهنگی ارائه داد و گفت: مراد و منظور من از اسطوره با معنای که معمولا از آن به ذهن می‌آید متفاوت است. معنای مورد نظر من از اسطوره تصویرهای کنده شده از زمینه واقعی در خدمت منظوری خاص است، بنابراین این پرسش مطرح می‌شود که چگونه یک روایت و تصویر از یک پیام واقع‌گرا به اسطوره تبدیل می‌شود.
چگونه است که یک تصویر و روایت از واقعیت تاریخی و از زمینه‌های اجتماعی خود کنده می‌شود و در خدمت اغراض، منافع و مناسبات قدرت قرار می‌گیرد.
این استاد دانشگاه در ادامه افزود: با توجه به دیدگاه «امیل دورکیم» می‌توان از دو مفهوم سخن بگوئیم: یک مفهوم تحلیلی که برخاسته از خصوصیات پدیده‌هاست و نیازمند عینیت است، دوم مفهوم پیش ساخته، عامیانه و پیشا تجربی که برخاسته از تصورات ماست و الزام‌آور نیست. فصل تمایز این دو مفهوم آن قدر کم است که گاهی این دو با هم خلط می‌شوند، به این معنا که یک مفهوم عامیانه به جای مفهوم تحلیلی معرفی می‌شود.
نسل آینده جهان عرب؛ نویددهنده آزادی
کلاهی در ادامه تلاش کرد تا نشان دهد اسطوره مدرن، به معنای مد نظر رولان بارت چگونه ساخته می‌شود و چگونه یک تصویر یا روایت از زمینه‌های تاریخی-اجتماعی‌اش کنده می‌شود تا به سطح اسطوره ارتقا یا تنزل پیدا کند.
این استاد دانشگاه برای تشریح موضوع به مقاله «توماس فریدمن» با عنوان داعش و ژنرال سی سی استناد کرد. این مقاله که در راستای پژوهش‌های اسلام‌هراسی در مطبوعات اروپا نوشته شده بود، در روزنامه نیویورک تایمز به چاپ رسید. در این مقاله فریدمن سعی می‌کند سه گانه فقدان آزادی، برابری و فردگرایی را در جهان عرب جستجو کند و معتقد است که جهان ساخته تصورات افراد نیست و جامعه محصول افکار افراد نیست که ابتدا مناسبات اجتماعی را طراحی کنند، بلکه ناشی از مناسبات پیچیده اجتماعی است ظهور و بلوغ پدیده به نام داعش خواسته مردم عرب نبود. فریدمن در ادامه مقاله می‌نویسد نسلی که آینده جهان عرب را می‌سازد، بدون شک جهانی را برای اعراب می‌سازد که دیگر از این تندروی‌های خبری نیست و آزادی و برابری را برای آنها به همراه می‌آورد.
داعش محصول فقدان امنیت در عراق
در ادامه کلاهی مقاله‌ای از علی الجابری را خواند و گفت: غرب بر این گمان است که جهان عرب پشت درهای قرن 21 ایستاده است و تا غربیان به اعراب اجازه ورود ندهند، جهان عرب وارد این قرن که نمود کامل عصر مدرن است نمی‌شود. الجابری معتقد است داعش محصول حمله آمریکائیان به عراق است. زمانی که ژنرال «پال برمر» بعد از سقوط صدام از سوی آمریکائیان مامور برقراری امنیت در عراق شد، اولین کاری که کرد این بود که 400 هزار نظامی را از کار برکنار کرد و بعثی‌ها را از امور مملکتی دور نگه داشت و آنها را خانه‌نشین کرد و تنها امنیت چاه‌های نفت را تامین کرد. علاوه بر این در این دوران سنی‌ها در این زمان زندگی سختی داشتند و با مشکلات بسیاری مواجه شدند.
وی در پایان خاطرنشان کرد: تندروی‌های پیش آمده در عراق محصول خشونت فرقه‌ای نیست. کسانی که این تحلیل را ارائه می‌دهند از منطق جنگ داخلی بی‌اطلاع هستند. این تحلیل دارای مشکلات بنیادین است و نمی‌تواند با واقعیت بیرونی انطباق داشته باشد.
